Patron
„Dużo wiedzieć jest rzeczą piękną, ale nierównie ważniejszą jest umieć dowiedzieć się czegoś”
Profesor August Wiktor Witkowski – nasz Patron
Kilkanaście lat upłynęło od chwili, gdy Zespół Szkół Drogowo-Geodezyjnych i Licealnych w Jarosławiu przyjął imię profesora Witkowskiego. Nauczyciele i uczniowie naszej Szkoły podjęli decyzję, aby patronem uczynić tego wybitnego uczonego, fizyka, a zarazem humanistę, filozofa, znawcę literatury, piszącego wiersze, kompozytora drobnych utworów muzycznych, malarza amatora przejawiającego niewątpliwy talent artystyczny.
Niewielu postronnym znane było nazwisko Profesora. Trudno się temu dziwić, naukowcy bowiem nie zabiegali i nie zabiegają o sławę. Ich miłością jest nauka, którą czczą ponad wszystko i nie chodzi tu o ciasne, doktrynalne traktowanie wiedzy, lecz otwarcie na wszystkie jej dziedziny. Istotą pracy twórczej Profesora Witkowskiego stało się szukanie i poznawanie świata, ale ten erudyta i prawdziwy badacz zawsze na pierwszym miejscu stawiał człowieka, stale miał na uwadze wartości, jakie niesie ze sobą codzienny, mozolny trud, któremu podlega i naukowiec, i artysta, i zwykły człowiek.
Mottem przyświecającym poczynaniom i życiu Profesora Witkowskiego były Jego własne słowa: Dużo wiedzieć jest rzeczą piękną, ale nierównie ważniejszą jest umieć dowiedzieć się czegoś. One też znalazły uznanie w naszych sercach i umysłach.
Będąc wiernymi tradycji, bowiem Profesor patronował przedwojennemu Męskiemu Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczemu, mieszczącemu się w budynku zajmowanym obecnie przez naszą szkołę, uznaliśmy za honor i nobilitację dla całej naszej wspólnoty przyjęcie za Patrona tego wybitnego uczonego.
August Witkowski urodził się 12 października 1854 roku w Brodach, w rodzinie urzędnika bankowego. Pierwszy etap nauki to szkoła ludowa i gimnazjum realne w rodzinnym miasteczku, następnie szkoła realna we Lwowie. W roku 1872 przyszły uczony uzyskał świadectwo dojrzałości i rozpoczął studia techniczne na Wydziale Inżynierii w Akademii Technicznej we Lwowie. Równocześnie uczęszczał na wykłady fizyki i matematyki na Uniwersytecie Lwowskim. W roku 1877 objął obowiązki asystenta przy Katedrze Geodezji. Po ukończeniu studiów technicznych zdał egzamin na nauczyciela fizyki i matematyki w szkołach realnych. Wkrótce uzyskał stypendium naukowe Wydziału Krajowego i wyjechał na dwuletnie studia do Berlina, gdzie pogłębiał swoją wiedzę u najwybitniejszych fizyków tamtych czasów Hermana von Helmholtza i Gustawa Kirchoffa. Ze stolicy Niemiec, dla kontynuowania studiów udał się do Anglii. Tu, w Glasgow, uważanym za mekkę europejskiej fizyki, zetknął się z Wiliamem Thomsonem, niekwestionowanym autorytetem i światowej sławy fizykiem, z którym przyszło mu wspólnie zgłębiać tajniki wiedzy. Powróciwszy, po trzyletnich studiach zagranicznych, do Lwowa Witkowski habilitował się w tamtejszej Politechnice. W latach 1881-1888 kierował jako docent katedrami fizyki w Lwowskiej Szkole Politechnicznej i Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach. Studia i działalność we Lwowie zaowocowały ogłoszeniem wielu prac teoretycznych z zakresu fizyki.
Działalność naukowa Augusta Witkowskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim rozpoczęła się w kwietniu 1888 r. powołaniem Go na Katedrę Fizyki Doświadczalnej i mianowaniem kierownikiem Zakładu Fizycznego. Wykłady rozpoczął w roku akademickim 1890/1891 i prowadził je do roku 1910/1911. Za wybitne osiągnięcia w pracy badawczej i dydaktycznej w roku 1892 przyznano Profesorowi honorowy doktorat filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, w roku następnym powołano Go na członka Akademii Umiejętności. W roku 1893/1894 sprawował funkcję dziekana Wydziału Filozofii. Przez cały okres pracy w Krakowie wykładał, oprócz fizyki doświadczalnej, również fizykę teoretyczną, a mianowicie mechanikę, termodynamikę i elektromagnetyzm.
Profesor Witkowski zasłużył się jako wybitny organizator działalności naukowej i dydaktycznej. W kadencji 1910/1911 pełnił obowiązki rektora Uniwersytetu. Jako kierownik Zakładu Fizycznego zdobył środki finansowe na wyposażenie pracowni naukowej, na przyrządy do laboratorium fizycznego dla studentów i do demonstracji podczas wykładów. Staraniem Witkowskiego, dla potrzeb prężnie rozwijającej się fizyki, wybudowano w latach 1905-1911 nowy gmach Instytutu Fizycznego przy ul. Gołębiej 13, który po śmierci Profesora w 1913 roku, uchwałą Senatu UJ nazwano Collegium Witkowskiego. Nowoczesny budynek służył fizykom studentom fizyki, matematyki oraz nauk przyrodniczych do 1964 roku, kiedy to Instytut Fizyki otrzymał nowy gmach przy ulicy Reymonta 4, a Collegium Witkowskiego przekazano Instytutowi Historii.
Dorobek naukowy Profesora przypadający na okres krakowski jest bardzo bogaty, wymienimy tylko niektóre tytuły publikacji naukowych:
– O rozszerzalności i ściśliwości powietrza, O rozszerzalności wodoru,
– O właściwościach termodynamicznych powietrza,
– O prędkości głosu w powietrzu zgęszczonym,
– Wstęp do fizyki teoretycznej,
– Zasady fizyki,
– Zbiór tablic matematyczno-fizycznych.
Profesor Witkowski zmarł nagle na serce 25 stycznia 1913 roku, mając zaledwie 59 lat. W pamięci współczesnych Mu zapisał się jako człowiek wielkiej wiedzy, łączący niezrównany talent krasomówczy z wybitnymi zdolnościami pedagogicznymi. Jego skromność i ujmująca prostota zjednywały mu szacunek, sympatię i uznanie, zarówno studentów, jak i całego środowiska naukowego ówczesnego Krakowa.
Nasza szkoła jest drugą w Polsce, po V Liceum w Krakowie, placówką noszącą imię profesora Augusta Wiktora Witkowskiego, człowieka łączącego w sobie miłość do świata, człowieka natury i wiedzy, które pojmował i objaśniał jako jedność. Pozostańmy wierni tej mądrości, bo w chaosie dnia codziennego porządkuje ona nasze myślenie o potrzebie zdobywania wykształcenia, w zgodzie z humanistyczną wizją miejsca i roli ludzi, którzy dla Profesora byli zawsze najważniejsi.